Polska naruszyła prawa Adama Słomki! Wyrok Europejskiego Trybunału Praw Człowieka

6 grudnia  2018 roku zapadł wyrok Pierwszej Izby Europejskiego Trybunału Praw Człowieka  w sprawie Słomka przeciwko Polsce – skarga nr 68924/12. Trybunał uznał jednogłośnie, że doszło do naruszenia Artykułu 6 i 10 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka.

Sprawa dotyczyła 14-dniowej kary pozbawienia wolności Adama Słomki za krytykę sądu, poprzez wykrzykiwanie haseł podczas procesu komunistycznych generałów, którzy zarządzili stan wojenny.

Trybunał orzekł, że działania skarżącego miały na celu krytykę sądownictwa i postrzeganie braku sprawiedliwości, a nie obrażanie sędziów.

Adam Słomka został skazany na karę pozbawienia wolności przez tych samych sędziów Sądu Okręgowego w Warszawie, którzy czuli się obrażeni, bez możliwości przedstawienia swoich argumentów przed bezstronnym sądem.

Późniejsza decyzja odwoławcza Sądu Apelacyjnego nie usunęła niedociągnięć proceduralnych. Okoliczności sprawy wywołały obiektywnie uzasadnione poczucie braku bezstronności  – w konsekwencji  nastąpiło naruszenie Artykułu 6.

Doszło również do naruszenia Artykułu 10, ponieważ ingerencja sędziów w prawo do wolności wypowiedzi Adama Słomki, nie była konieczna w społeczeństwie demokratycznym.

Główne fakty

Skarżący, Adam Słomka, jest obywatelem polskim, który urodził się w 1964 r.  Mieszka w Katowicach (Polska). Pan Słomka jest byłym działaczem opozycji, który został uwięziony przez władze komunistyczne w 1982 r.

Przebywał w sądzie w Warszawie, gdy 12 stycznia 2012 r. gdy sędziowie wydali wyrok w sprawie założycieli Hunty Wojskowej  tzw.  Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego (W. Jaruzelski, Cz. Kiszczak), który wprowadzili stan wojenny w 1981 roku.

Po przybyciu sędziów do sali sądowej, pan Słomka wskoczył za stół sędziowski i krzyknął:

To kpina z wymiaru sprawiedliwości!

Niektórzy inni członkowie publiczności również wykrzykiwali podobne hasła. Sędziowie opuścili salę sądową.

Pan Słomka został usunięty z sali przez policję, ale wrócił później i nadal wykrzykiwał oświadczenia w tym samym duchu. Sędzia przewodnicząca postanowiła odczytać wyrok w sąsiedniej sali.

Jeszcze tego samego dnia pan Słomka został skazany pod jego nieobecność na 14 dni więzienia za obrazę sądu.

Kilka dni później został aresztowany i przewieziony do Aresztu Śledczego w Warszawie.

Skarżący złożył zażalenie, twierdząc między innymi, że nie przeszkodził on sądowi w ogłoszeniu wyroku i jego uzasadnieniu. Jego odwołanie zostało oddalone przez Sąd Apelacyjny w marcu 2012 r., już po odbyciu wyroku.

Ustalenia sądu apelacyjnego zawierały argument, że jego brak szacunku wobec sądu wpłynął na uroczysty charakter postępowania sądowego i godność sędziów oraz zakłócił postępowanie.

Postępowanie i skład Sądu

Opierając się na 6 § 1 i 3 (a), (b) i (c)  – chodzi tu o prawo do rzetelnego procesu / prawa do natychmiastowego poinformowania o oskarżeniu / prawie do odpowiedniego czasu i możliwości przygotowanie obrony / prawa do pomocy prawnej – skarżył się m.in. na nieuczciwość postępowania prowadzącego do kary pozbawienia wolności ze względu na brak bezstronności ze strony sędziów, ponieważ to oni czuli się obrażeni i zarazem to oni sami nałożyli karę pozbawienia wolności.

Zarzucił także brak równości broni i brak obiektywności ze strony sądu. Ponadto skarżący zarzucił, że kara została wykonana, zanim jego zażalenie zostało rozpatrzone w sądzie odwoławczym.

Zgodnie z art. 10 (dotyczącym wolności wypowiedzi) skarżył się na nieproporcjonalną dotkliwość kary.

Skarga Adama Słomki została złożona do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka 20 września 2012 r.

Decyzja Trybunału

Odnośnie  artykułu  6

Uwagi skarżącego A. Słomki w sądzie można uznać za ogólne wyzwanie dla władzy sądowniczej oraz jako krytykę różnych aspektów organizacji i przebiegu procesu. Nie używał obraźliwego ani uwłaczającego języka.

Sędziowie byli przedmiotem skargi skarżącego, nie w kategoriach bezpośrednich ani osobistych, ale jako instytucja, której decyzje w jego odczuciu podważały wiarygodność wymiar sprawiedliwości.

Trybunał zauważył, że w skład orzekający wchodziło trzech sędziów i że nie odbyło się żadne postępowanie przed innym składem w sprawie odpowiedzialności pana Słomki za jego protest.

Sytuację taką pogarsza fakt, że nie miał okazji przedstawić racji swojego postępowania (argumentów strony), a wyrok w sprawie oceny wypowiedzi miał charakter ocenny  kwalifikując  słowa  jako przejaw pogardy.

 Ponadto A. Słomka otrzymał maksymalną możliwą karę. Chociaż orzeczenie apelacyjne, które podtrzymało wyrok, zawierało uzasadnienie, a pan Słomka mógł przedstawić argumenty strony, nie usunęło to wcześniejszych uchybień proceduralnych.

Ponadto rozpoznanie odwołania nie mogło mieć żadnego praktycznego skutku, ponieważ odbył on już 14-dniowy wyrok pozbawienia wolności.

Trybunał stwierdził, że kumulacja ról między skarżącym a sędzią w sprawie, w której zastosowano karę pozbawienia wolności, może prowadzić do obiektywnie uzasadnionych obaw  o brak bezstronności  sądu w odniesieniu do  kwestii określonych  już w  orzecznictwie Trybunału.

W związku z tym doszło do naruszenia Artykułu 6. Nie było potrzeby rozpatrywania skargi na równość broni pana Słomki.

odnośnie  artykułu  10

Trybunał zauważył, że sądy nie były wolne od krytyki i kontroli, ale należało rozróżnić między formą wypowiedzi, która była obrazą dla sądu lub jej członków a krytyką.

Pan Słomka doznał ingerencji w jego prawo do wolności słowa, ponieważ był przetrzymywany w areszcie przez 14 dni za swoją wypowiedź.

Trybunał uznał, że kara dążyła do zgodnego z prawem celu w rozumieniu art. 10.  Zauważyła jednak, że decyzja ta naruszyła art. 6 i uznała, że ograniczeniu temu nie towarzyszyło skuteczne i odpowiednie zabezpieczenia.

W związku z tym doszło do naruszenia Artykułu 10, ponieważ ingerencja nie była konieczna w demokratycznym społeczeństwie.

Inne artykuły

Skarżący zarzucił, że odbył karę do czasu, gdy Sąd Apelacyjny rozpoznał jego sprawę, zasadniczo mówiąc, że jego zaskarżenie legalności pozbawienia wolności nie zostało szybko rozpatrzone.

Jednakże Trybunał uznał, że ustalenia na podstawie Artykułu 6 i Artykułu 10 sprawiły, że przedmiotowa skarga nie wymagała podnoszenia odrębnej kwestii na podstawie Artykułu 5 ust. 4  tj. prawa do wolności i bezpieczeństwa  oraz prawa do bezzwłocznego orzeczenia o legalności pozbawienia wolności przez sąd.

Sprawiedliwe zadośćuczynienie (art. 41)

Trybunał uznał, że Polska ma zapłacić skarżącemu 15 000 euro (EUR) z tytułu szkód niematerialnych i 850 EUR z tytułu kosztów i wydatków.

Wyrok wydali:

Linos-Alexandre Sicilianos (Grecja), prezydent, Ksenija Turković (Chorwacja), Aleš Pejchal ( Czechy), Krzysztof Wojtyczek (Polska), Pauliine Koskelo (Finlandia), Tim Eicke (Wielka Brytania – Zjednoczone Królestwo), Jovan Ilievski (Macedonia), Abel Campos, sekretarz sekcji 1 Trybunału.

Zgodnie z artykułami 43 i 44 Konwencji wyrok nie jest ostateczny. W ciągu trzymiesięcznego okresu od doręczenia każda ze stron może wnioskować o przekazanie sprawy do wielkiej izby Trybunału.

Jeśli taki wniosek zostanie złożony, skład pięciu sędziów rozważy, czy sprawa zasługuje na dalszą analizę. W takim przypadku Wielka Izba rozpatrzy sprawę i wyda wyrok ostateczny.

Jeśli wniosek o odesłanie zostanie odrzucony, wyrok Izby stanie się  prawomocny w tym dniu.  Gdy orzeczenie staje się ostateczne, przekazuje się je Komitetowi Ministrów Rady Europy w celu nadzoru nad jego wykonaniem.

Więcej na COUNCIL OF EUROPE

Ku Prawdzie:

Gratuluję Adamie! Żal d… ściska, że mnie nie stać było na prawnika, by należycie wyłożyć ETPC naruszenie moich praw, w procesie po napisaniu Listu otwartego do Jerzego Dziewulskiego.

Ty zostałeś skazany za krytykę sądu, ja za krytykę policji…  Polska naruszyła nasze prawo do ekspresji i sprawiedliwego procesu.

Ale teraz mam nadzieję na Twoją pomoc w skardze na wyrok w sprawie Osrane gacie!