Do siego roku czy dosiego roku… i którego?!
Do siego roku czy dosiego roku? I co tak naprawdę oznacza to życzenie wypowiadane współcześnie w Nowy Rok?
To pytanie pewnie wielu z Was nurtowało i nurtuje. Ja przed wpisem noworocznym byłem pewien wersji, której użyłem ale hołdując zasadzie, że pamięć może płatać figle i by nie popełnić gafy już we wpisie rozpoczynającym 2015 rok, sprawdziłem w internecie, jak to wyrażenie prawidłowo się pisze.
Znalazłem także krótkie wytłumaczenie tej kwestii z przykładowym życzeniem, które było składane dawniej przy wigilijnym stole, i które przytoczyłem we wpisie.
Ponieważ tłumaczenie było zgodne z tym co wiedziałem od lat, to bez dalszych wahań 01.01.2015 roku życzyłem Wam Do siego roku 2016!
Jakież było moje zdziwienie, gdy dzisiaj jeden z Was, w bezpośredniej rozmowie zarzucił mi, że wypisuję głupoty na facebooku czy też na blogu pisząc “do siego roku 2016″ zamiast “dosiego roku 2015″.
Argumentował to stanowiskiem prof. Jana Miodka i wiedzą wyniesioną ze studenckich wykładów. W ich wersji ponoć prawidłową formułą jest życzenie “dosiego roku” i znaczy to samo co “dostatniego” tego nowego roku, który już mamy.
Dyskusję zakończyliśmy tym, że ja to sprawdzę i jeżeli się pomyliłem to zamieszczę na blogu stosowne… sprostowanie.
Do wiedzy uzyskiwanej poprzez internet podchodzę z ostrożnością, dlatego do wyjaśnienia tego zagadnienia użyłem starodawnej metody – sprzed ery internetu – czyli wertowanie słowników.
Ponieważ przed wynalezieniem komputera moją codzienną lekturą były przeróżnego rodzaju słowniki, encyklopedie czy leksykony, to mam ich w domu dosyć duży zapas. Korzystałem z nich przy rozwiązywaniu i układaniu krzyżówek, czym param się już blisko 40 lat.
Tak na marginesie dodam, że ostatnio przeżyłem chwile rozterek i smutku gdy musiałem wynieść na śmietnik sfatygowaną dużą encyklopedię, którą używałem od lat 80 ubiegłego wieku. Wikipedia skutecznie ją zastąpiła a zużyta obwoluta stanowiła dysonans w domowej bibliotece i encyklopedia nie przeszła przedświątecznej selekcji. Oczywiście to nie ja o tym zdecydowałem.
Na wstępie zaznaczę, że w żadnej książce nie znalazłem jako głównego hasła “DOSIEGO”. Wyrażenie “DO SIEGO ROKU” wystąpiło w słownikach jako hasło główne lub jako przypisane do haseł “ROK”, “SI” lub “DO SIEGO”.
Sprawdzanie rozpocząłem od najstarszego dzieła jakie posiadam z tej tematyki tj. Słownik etymologiczny języka polskiego Aleksandra Brucknera – przedruk z pierwszego wydania nakładem Krakowskiej Spółki Wydawniczej z 1927 roku.
Cytuję hasło dokładnie za oryginałem w części, która dotyczy interesującego mnie zagadnienia:
“*si, *sien, ‘ten’; właściwy zaimek wskazujący słowiański, u nas zastąpiony przez ten; ocalał w pewnych szczątkach i zwrotach: dziś, p. (t. j. dzień si) latoś (skrócone z lato sie; do tego nowy przymiotnik, np. >latosie cielę<); do dziś używamy zwrotu: >do siego roku< (pisane razem: dosiego, i do jakiejś Dosi odnoszone!), co skrócone z >od siego roku do siego roku<; >ni to ni sio<, >ni taki ni siaki<“.
Drugim dziełem, które wertowałem był Słownik mitów i tradycji kultury Władysława Kopalińskiego z 1985 roku. Różnego rodzaju słowniki Kopalińskiego cenię nadzwyczaj, bo te jego dzieła czytałem jak każdą beletrystykę, hasło po haśle, od początku do końca!
Dla przykładu mogę napisać, iż to z tego słownika dowiedziałem się, że pierwsza gazeta codzienna zaczęła być wydawana w… ktoś z Was zgadnie… w I wieku p.n.e. Tak… to stało się za Juliusza Cezara i gazeta miała tytuł Acta Diurna. To będę pamiętał do końca swoich dni – o ile nie dopadnie mnie pan Alzheimer!
Cytat:
“Do siego roku dosł. ‘do tamtego (przyszłego) roku’, na ten Nowy Rok, szczęśliwego roku, abyśmy doczekali następnego roku”.
Witold Doroszewski w Słowniku poprawnej polszczyzny z 1973 roku, to hasło potraktował bardzo… lakonicznie i napisał:
“do siego, tylko w wyrażeniu: Do siego roku (używanym jako życzenie szczęśliwego nowego roku)”.
W trzytomowym Słowniku języka polskiego wydanym pod redakcją Mieczysława Szymczaka w 1978 roku, hasło “do siego” zawiera tylko przekierowanie do hasła “si“. A tam napisał:
“Do siego roku <życzenie noworoczne: do tamtego, przyszłego roku (domyślnie: abyśmy doczekali)>”.
W Wielkim słowniku frazeologicznym języka polskiego Piotra Muldnera-Nieckowskiego z 2003 roku napisano:
“do siego roku * wszystkiego najlepszego z okazji Nowego Roku (= do tamtego, do przyszłego roku): Życzyła całej rodzinie do siego roku“.
Niestety w swojej bibliotece nie posiadam słownika Jana Miodka i nie mogę przytoczyć jego wywodów na temat znaczenia słowa “dosiego”. Mogę tylko podejrzewać, że profesor tłumaczył pospolite – co nie znaczy, że zgodne z klasyczną polszczyzną znaczenie tego słowa.
Z pewnością tłumaczył, że w wśród narodu nie jest znana etymologia tego słowa, od zaimka wskazującego “SI” a wywodzi się je błędnie od życzeń “wszystkiego” i “dostatniego”.
Jeżeli ktoś może mi wskazać źródło gdzie mógłbym znaleźć stanowisko prof. Miodka w tej kwestii, to będę wdzięczny do grobowej deski.
Reasumując:
dziękuję Jarku za uwagę bo to świadectwo, że jednak ktoś mnie czyta i przy tym myśli! Jednak w kwestii zasadniczej pozostaję przy swoim zdaniu, że nie popełniłem błędu, ani nie napisałem głupoty życząc Wam 1 stycznia 2015 roku do siego roku tj. szczęśliwego tego nowego roku i abyśmy razem doczekali tamtego, przyszłego 2016 roku!
Dzięki poszukiwaniom w internecie trafiłem na dwa utwory związane z tematem wpisu. Pozwoliłem sobie te dzieła umieścić we wpisie jako uprzyjemnienie lektury. Związany z naszym regionem Krzysztof Daukszewicz w 1996 roku na płycie Prośba popełnił utwór: Do siego roku poetom. Natomiast Andrzej Cierniewski nagrał, nie wiem kiedy, bo nie ma go w Wikipedii utwór: Do siego nowego roku.
generalnie Miodek tłumaczy, że i dlaczego poprawna pisownia to “do siego roku”.
tu nagranie:
http://www.raciborz.com.pl/art11263.html
tu video:
https://www.youtube.com/watch?v=DnPW_BozU88
lmgtfy.com:
http://lmgtfy.com/?q=miodek+do+siego+roku 😉
Dziękuję! Profesor Miodek potwierdza to co napisałem, a nie wersję, o której mówił mój kolega! Cytuję ‘mówiąc do siego roku życzymy komuś do tego roku, który przyjdzie’. Także życząc do siego roku w styczniu 2015 roku, życzymy temu komuś aby doczekał 2016 roku. Nie pisałem głupot kolego Jarku! Do siego roku! 2016!
Drogi Panie Stanisławie.
Pozdrawiam serdecznie i życzę powodzenia w nowym roku. Ja tylko na chwilę i w drobnej sprawie. Przeniesienie słowa “naród” w Pańskim artykule to z pewnością zwyczajna pomyłka. Jest: “nar-odu” i to tak trochę pod górę. Wszyscy czasem popełniamy maleńkie błędy. Kiedyś, przed wiekami, popełniłem zbrodnię na pisemnej maturze i “zapodałem” wyraz “oryginalny” jako “orginalny”. To był dramat, to był horror, to było pośmiewisko. Bo byłem najlepszy pośród ludzi pióra, bo byłem dumny z tego, że drukowane mi nie szkodzi. Ależ się rozgadałem. Pozdrawiam serdecznie. Waldemar
Dziękuję! Niestety ja nie mam wypływu na dzielenie wyrazów wyświetlanych na komputerze. Sprawdziłem wersję źródłową i tam nie ma dzielenia wyrazów! To chyba robi automatycznie serwer i program, w którym prowadzę blog. Jest to program angielski i dlatego zdarza się, że mam poprawiane poprawnie po polsku napisane wyrazy na ich angielskie odpowiedniki. Najczęściej takie automatyczne poprawki odnajduję przed opublikowaniem i je… poprawiam. W tym wypadku z pewnością ja bym dobrze podzielił wyraz NA-RÓD. Filologiem nie jestem ale jakieś podstawy wykształcenia w tym kierunku mam i ten wyraz podzieliłbym poprawnie NA-RO-DU. Dziękuję za uwagę i proszę o dalsze recenzowanie blogu 🙂 Pozdrawiam.