LEGALIZACJA OKRĘGU WILEŃSKIEGO ARMII KRAJOWEJ

14 listopada 2024 w olsztyńskiej Książnicy Polskiej, miało miejsce spotkanie z dr hab. Piotrem Niwińskim, autorem książki: Legalizacja Okręgu Wileńskiego Armii Krajowej. Spotkanie prowadził dr Waldemar Brenda.

Publikacja autora – notka wydawnicza:

ukazuje proces powstania i działalności Legalizacji w Okręgu Wileńskim Armii Krajowej. Komórka ta, utworzona w październiku 1939 r., działała nieprzerwanie aż do listopada roku 1948. Legalizacja zajmowała się fabrykowaniem i fałszowaniem dokumentów: metryk, dowodów osobistych, paszportów, świadectw zatrudnienia, meldunków i innych. Dzięki dobrze podrobionym dokumentom możliwe było ukrycie tożsamości konspiratora czy prowadzenie łączności. Pracownicy Legalizacji z narażeniem własnego życia ocalili przed represjami obu okupantów – niemieckiego i sowieckiego – dziesiątki tysięcy osób. 

Książka stanowi efekt wieloletnich badań autora, który kwerendą objął zarówno archiwa krajowe, jak i zagraniczne: w Stanach Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii i na Litwie. Jest to pierwsze naukowe opracowanie tego aspektu działalności Polskiego Państwa Podziemnego, zazwyczaj pomijanego w relacjach i dokumentach, a tak ważnego w codziennej działalności konspiracyjnej.

Ku Prawdzie

Całe spotkanie transmitowałem “na żywo” na YT kanale Ku Prawdzie. Jednak jakość dźwięku transmisji, pomimo użycia mikrofonów, była można powiedzieć… mierna. Dlatego poprosiłem Wojtka Ciesielskiego o udostępnienie nagranego dźwięku. Dopiero taka kompilacja umożliwiła mi stworzenie filmu, który przynajmniej w warstwie dźwiękowej jest dobry.

Warto było to zrobić, ponieważ spotkanie było bardzo interesujące. Przede wszystkim pod względem wydobycia z niebytu komórki Armii Krajowej zwanej Legalizacja! Dotychczas nie uświadamiałem, jak ważna dla całej konspiracji była Legalizacja. Jak ona działała, ilu ludzi było w jej pracę zaangażowanych i co z nimi się stało po wojnie?

Piotr Niwiński zajmuje się tym tematem od lat, w ramach swojej pracy w IPN. Nabytą wiedzę potrafi przekazać dla słuchaczy. Usta otwierałem z wrażenia konstatując, że ludzie, którzy tworzyli Legalizację w Okręgu Wileńskim AK, to byli cisi żołnierze, którzy po wojnie chcą nie chcąc zostali żołnierzami wyklętymi!

Biogramy Janiny Kruk, Wienczesława Barsegowa czy księdza Stefana Dzierżka, to gotowe scenariusze na filmy sensacyjne, równie emocjonujące jak film Jack Stong, o życiu i dokonaniach Ryszarda Kuklińskiego.

Polecam obejrzenie całego nagrania ze spotkania. Jak ktoś nie może poświęcić na to godzinki, to polecam moje krótkie filmiki wycięte z całości. Obrazującą one wydarzenia z działalności Legalizacji, czy przybliżają konkretnych żołnierzy tej komórki Okręgu Wileńskiego Armii Krajowej.